Vì sao sau khi uống rượu lại bị đau cơ bắp? – Báo cáo tổng hợp khoa học
Tình trạng đau nhức cơ bắp sau khi uống rượu là hiện tượng rất phổ biến, đặc biệt sau các buổi nhậu kéo dài. Nhiều người mô tả cảm giác cơ thể “rã rời”, đau nhức toàn thân, mỏi cơ giống như sau khi tập gym quá sức. Bài viết này tổng hợp cơ chế khoa học giải thích vì sao cồn (ethanol) gây ra triệu chứng này và đưa ra các biện pháp hạn chế.
1. Rượu gây mất nước – nguyên nhân hàng đầu khiến cơ đau nhức
Rượu là một chất lợi tiểu mạnh, khiến cơ thể thải nước nhiều hơn bình thường. Khi mất nước:
- Cơ bắp giảm lưu thông máu
- Điện giải như magie, kali, natri bị thiếu
- Các tế bào cơ bị co rút và hoạt động kém
→ Kết quả: cơ bị căng, đau và dễ chuột rút.
2. Rượu gây viêm và tổn thương sợi cơ
Ethanol làm tăng mức cytokine gây viêm, ví dụ IL-6, TNF-α. Tình trạng viêm này xảy ra trên khắp cơ thể, đặc biệt ở mô cơ.
Ngoài ra, rượu làm giảm khả năng sửa chữa tế bào cơ → dẫn đến:
- Đau âm ỉ
- Mỏi cơ
- Hồi phục chậm sau khi vận động
Đây là lý do người uống rượu xong hôm sau thường cảm thấy “ê ẩm toàn thân”.
3. Giảm tổng hợp protein cơ bắp
Rượu làm giảm hoạt động của quá trình protein synthesis – quá trình cơ thể tái tạo và phục hồi sợi cơ.
→ Hậu quả:
- Các sợi cơ bị “xuống cấp” tạm thời
- Dễ đau cơ ngay cả khi không vận động mạnh
- Người hay uống rượu sẽ khó tăng cơ hoặc dễ mất cơ
4. Ảnh hưởng đến giấc ngủ – khiến cơ thể không được phục hồi
Dù rượu làm bạn dễ ngủ, nhưng chất lượng giấc ngủ giảm mạnh:
- Giảm thời gian ngủ sâu (deep sleep)
- Gián đoạn chu kỳ REM
- Tăng mức hormone căng thẳng (cortisol)
→ Cơ bắp không được phục hồi đúng cách → đau nhức toàn thân vào sáng hôm sau.
5. Rượu làm tăng acid lactic
Acid lactic là chất gây mỏi cơ sau khi vận động mạnh.
Rượu làm rối loạn chuyển hóa glucose → khiến cơ thể:
- Sản sinh nhiều acid lactic hơn
- Đốt năng lượng kém hơn
- Dễ bị cảm giác mỏi cơ và nặng người
6. Gan hoạt động quá tải
Gan phải “ưu tiên” chuyển hóa ethanol trước mọi chất khác. Khi gan bận giải rượu:
- Chất độc không được xử lý kịp
- Các sản phẩm phụ gây viêm (acetaldehyde) tích tụ
- Lưu thông máu kém → cơ bị thiếu oxy
→ Tất cả góp phần vào triệu chứng đau nhức cơ bắp.
7. Những người dễ đau cơ hơn sau khi uống rượu
- Uống nhiều trong thời gian ngắn (binge drinking)
- Người ít uống nhưng đột ngột uống nhiều
- Người đang tập gym hoặc vừa vận động mạnh
- Người thiếu ngủ, stress, hoặc dinh dưỡng kém
- Người có bệnh gan, thận, hoặc tiểu đường
8. Cách giảm đau cơ sau khi uống rượu
a. Trước và trong khi uống
- Uống nhiều nước, xen kẽ nước lọc hoặc nước điện giải
- Ăn đủ protein (trứng, đậu, thịt nạc) để giảm tổn thương cơ
- Tránh uống rượu khi đang mệt hoặc sau khi tập nặng
b. Sau khi uống
- Uống nước điện giải, oresol, nước dừa
- Dùng magie hoặc vitamin B complex
- Nghỉ ngơi – ngủ đủ giấc
- Chườm ấm hoặc vận động nhẹ để tăng tuần hoàn
- Không uống thêm rượu (“hair of the dog”)
c. Khi nên đi khám?
- Đau cơ kéo dài > 48 giờ
- Nước tiểu sẫm màu (dấu hiệu tiêu cơ vân – rhabdomyolysis)
- Đau dữ dội bất thường sau khi uống rất nhiều
Lời Khuyên
Đau cơ sau khi uống rượu là phản ứng sinh lý bình thường, xuất phát từ nhiều cơ chế: mất nước, viêm mô cơ, tích tụ độc chất, giảm phục hồi cơ, rối loạn điện giải và rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên, tình trạng này có thể giảm đáng kể nếu bạn uống điều độ, bổ sung nước – điện giải, ăn đủ chất và ngủ đầy đủ.
